You, you, Youlia!

Islandske Erna Ómarsdóttir og Halla Ólafsdóttir si interesse for Juliet Capulet har vore langvarig og djup. Denne duetten er ein

the juliet duet

Koreografert og framført av Erna Ómarsdóttir og Halla Ólafsdóttir.

Kostyme og scenograf: Júlíanna Lára Steingrímsdóttir.

Lyddesign: Valdimar Jóhannsson.

Musikk: Stephen O’Malley, Sergei Prokofiev og Valdimar Jóhannsson.

Lysdesign: Valdimar Jóhannsson.

BIT Teatergarasjen 4. desember 2022

oppfylgjar av den bombastiske balletten dei skapa i 2018 med Ballett des Staatstheater am Gärtnerplatz i München i 2018, med musikk av Sergei Prokofjev, også framført av Iceland Dance Company på Bærum Kulturhus og Sandnes Kulturhus i april 2022. Med «balletteksorsisme» som metode, forvrengde dei den historiske balletten med headbanging, aerobic, wrestling, primalskrik og mykje meir. Valet om å skape ein oppfylgjar grunngav dei sjølve med eit behov for å live opp att killed darlings og å stå på innsida av eit arbeid når dei har stått utanfor som koreografar (i ein samtale på BITTeatergarasjen sin sesongopning i januar 2021). For denne gongen er verket ein duett med dei to i rolla som to Julietar «ravande rundt på scena som to elskovssjuke tenåringar, som to dansarar i menopausen, som to undergrunnsnymfer, to vener og elskarar».

Tosemd i flokk

Draperte sceneteppe rammar inn scena på middelalderisk vis. Ólafsdóttir kryper fram på scena og kviskrar replikkar frå prologen, knapt høyrbart. Ómarsdóttir sluttar seg til ho og kviskringa deira er oppstykka og rytmisk, den kunne ha kome frå ein heil flokk. Dei dansar ballettrinn med piké og port de bras, trekker høgtideleg luftsverd frå luftbrynjer, stegar myndig fram og slenger på det lause håret i små skips med delikate kvin. Det er ei kompakt opningsscene som får tid til å byggje seg opp til å bli meir frenetisk, med skrubbing av golv og rumpevrikking til stadige gammalmodige uttrykk som «I pray», «Step aside». Pusten deira set grunnrytmen i det heile, med villvetteskrik på toppen og ein lummer grashoppelyd i bakgrunnen (lyddesign: Valdimar Jóhannsson). I ein workshop på Bergen Dansesenter tidlegare i veka fekk me som deltok innblikk i stemmebruk som eit viktig fundament for arbeidet. Denne grundige metoden speglast i det rike registeret av lydar og rørsle og opplevast som ein konsert i seg sjølv.

So langt har berre dei mannlege karakterane fått snakke, men snart kjem Juliet på bana. Death-metal T-skjortene bytter dei ut med kvite flagrande kjolar i Júlíanna Lára Steingrímsdóttir sitt kostymedesign. «I was 14 when I was buried», seier dei svevande og tek seg ein lett joggetur rundt i ring medan dei stadfestar kvarandre sine nølande kleskodespørsmål i mumlande tonefall, som to tenåringar på veg til ein ungdomsklubb.

Ómarsdóttir og Ólafsdóttir står kvarandre nær som vener og kollegaer. Sjølv om dei visstnok aldri har stått på scena saman før, skin den balanserte dynamikken dei imellom gjennom, der begge får plass, den eine fyller ut den andre og gylne timingar skapar komikk. I slike augneblinkar er tosemda deira styrkjande for versjonen. Blikket vårt kan kvile på den jamne tralten i sirkel. Om Romeo and Juliet gjekk slag i slag, får me i The Juliet Duet tid til å late inntrykka søkke inn.

You, you, youlia!

Discosongen «Love is in the air» av John Paul Young frå 1977 er òg denne gongen med. Love er verkeleg overalt, love is in your back, butt, socks, skin, vagina, kviskrar dei og peiker på oss. Ein variant av den klassiske kjærleiksforteljinga blir fortalt, om Juliet og Juliet, der dei forelska sin hemmeleg møteplass blir utsett frå bakhaldsangrep av ei løve. Dramatiske scener utan nokon synlege samanhengar med resten, men som har eit snev av det barnslege i seg, tenåringen som ikkje heilt har klart å riste av seg den fantasifulle førestellingsevna si. Dei peikar skuldande på kvarandre, «You, you, youlia!» Og det verkar som om dei lev ut ein draum om å helle utover overdramatiske scener utover og sjå kva som skjer med dei om dei berre insisterer og repeterer nok.

I midten av førestillinga bryt dei ut av dramaskule-rolletolkingane og held eit mini-føredrag til ideane bak stykket, i ein karakteristisk komisk-keitete stil. Dei er sjølve i midten av 40-åra og tidleg i 50 åra – ein i følgje dei sjølve atskilleg mindre sexy, om enn like omveltande, periode som puberteten den 13-årige Julie går gjennnom. Men på same vis kan kroppen kjennast redusert til ein «host for hormonar» – anten den er pubertal eller menopausal.

Jordskjelv og urin

Dei fortel om ein dag i studio under heimeresidensen då dei freista å framkalle Juliet utan hell, og sette seg molefonkne ned på ein kafé i Reykjavik. Med eitt tok det til å riste i veggar, glas og bestikk og dei skjønte at no var det skjedd, no kom ho. Ristinga, skakinga, dirringa er ein sentral del av det fysiske uttrykket og heng saman med det rituelle og det spirituelle aspektet i førestillinga. (Det hadde vore eit jordskjelv den dagen, viste det seg seinare, men dei tok på seg ansvaret likevel). Dei fortel vidare om tradisjonelle ritual på Island i vulkankrater med nedgraven roten hai som delikatesse, der urinen siver ut i kjøtet og skapar ein kraftig stank. Slik kjem det kroppslege langsamt på bana att, å tisse barberblad ved ein urinvegsinfeksjon bringer fram smerteminner og brått er me over i det fysiske stemmelandskapet frå før – ein elegant måte å gå frå intellektuelt forklarande til sanseleg.

Mannebarn

Dei kler seg i kvart sitt hjarta, eit svart og eit raudt. I Bærum Kulturhus såg eg dei maskot-aktige gigahjarte-kostymene på avstand, men no som eg sit nære kan eg sjå kva stoff dei er i, dei liknar tjukkasar. Men det er verken turntriks eller martial arts-perfeksjon som finn stad, berre ein klønete paringsleik mellom subbande og forvridde vesen. Til slutt, ein fake fødsel med eit mannehovud som er skremmande ekte. Dei bysser på kvart sitt mannemaske-spedbarn, flappen ved halsen duppar opp og ned, illusjonen er til open skode. Det vibrerer i stolen av dronemusikken. Er det Juliet som oppstår, men denne gongen kanskje som kråke (eller ven, tenåring, undergrunnsnymfe), og med nye draumar og vilje? Dei avsluttar ritualet sitt med kråkelydar bak tepper i eit skuggespel – Romeo samanlikna alle andre enn Julie med kråker, ho var ei due. Scenene i Julieduetten etterlet meg i ein lett tilstand, eg er med på den internt leikne stilen og trivst i den morbide humoren – på underleg vis gjer det meg avslappa å vere ein plass der mange små og store menneskelege sinnserupsjonar får plass på ein sjølvsagt måte.

Resirkulert

I The Juliet Duet er både dramaturgi, kostyme, koreografi og lyd vidareført og har fått meir djupn og tid på seg. Det er verken ein betre eller dårlegare versjon – å samanlikne gir ikkje meining. Snarare kjennest det som ein invitasjon, ei generøs og unik forlenging av eit kunstnarisk prosjekt, ei etterdønning. I ei tid der nyskaping og innovasjon veg tungt er det mønsterverdig å insistere på å resirkulere kunstnariske idear, tankegods og materiale. Innan scenografi har tanken om gjenbruk slått kraftig rot dei siste åra, grunna berekraft. Men kan ein også tenkje i liknande baner for ikkje-materielt innhald i scenekunsten med sikte på eit meir berekraftig kunstnarisk verke? Eg tykkjer i alle fall at det er ein spanande tanke og ei innstilling som bygger opp under verdien av tid, alder og erfaring i dans. Det er heilt klart at for Erna Ómarsdóttir og Halla Ólafsdóttir var det meir å hente i Shakespeare-tragedien. Det gjaldt òg for oss publikummarar.

Referanser:

https://shakespearetidsskrift.no/2021/01/pa-heimeresidens-med-zombiedarlings-og-dansetranse

https://shakespearetidsskrift.no/2022/04/kva-vil-det-seie-doy-den-ein-elskar

(Publisert 08.12.2022)