Sanseintakt berserkgang

Uprising lovar oss mykje som er gøy. Den skal vere «på grensa til live popkonsert, moteshow og boksekamp» heiter det i

uprising

Koreografi og performance: Tatiana Julien
Koreografassistentar: Clémence Galliard, Sylvain Riejou
Musikk- og lyddesign: Gaspard Guilbert
Lysdesign: Kevin Briard
Kostymer: Tatiana Julien, Catherine Garnier

BIT Teatergarasjen 20. november 2022

programmet. Liknande uttrykk har gått som ei bylgje gjennom dansen dei siste åra. Ein har sett det i det siste til dømes hos Mette Ingvartsen med The Dancing Public, Ingri Fiksdal/Núria Guiu med Medium og Marie Bergby Handeland med BOYS samt i austerrikske Florentina Holzinger sine arbeid. Dei kryssar ulike sjangrar frå underhaldning og scenekunst med kvarandre, gjerne i ei stringent post-internett form som kan minne om sveiping med heftig tempo og energi. Uprising siterar òg frå lydarkiv av kjende talar og opprør (Martin Luther King, Black Lives Matter, Occupy Wall Street, Studentopprøret i Paris i 1968 for å nemne nokon) og ifrå kjende urbane dansestilar og samtidsdanshistorie. Alt dette kan ein likevel legge til side når ein opplever soloen, for det er knapt tid til å tilarbeide uttrykka som går slag i slag – og for akkurat dette verket er det ein stor styrke.

Bisart maraton

Samtidsdans vil (mest sannsynleg) aldri få same rekkjevidde som sport eller ein popkonsert. Desto meir interessant eksperiment å late som. Konsertjubel og brølet frå ein fotballstadion set stemninga på USF Verftet i Bergen i Gaspard Guilbert sitt lyddesign. Koreograf og dansar Tatiana Julien ligg på golvet med lyddempande hovudtelefonar og varmar opp med øvingar som liknar Feldenkrais. Ein teknikar moppar golvet, lyset (Kevin Briard) ladar opp med strober og raske lysskift medan me tek plassane våre vis à vis kvarandre med eit smalt scenegolv i midten. Det kjennest ut som om alle dei sceniske verkemiddela går inn i ein felles powerpose for å lade opp før start. Og etter kvart forstår ein kvifor dette er nødvendig – me skal inn i eit bisart maraton med både ekstremitetar og risiko.

Julien byrjar maratonet sitt med å gå ein motevisning for oss i svart trenchcoat og solbriller til medrivande techno-musikk og gliser til lyden av rungande applausar. Den sikre walken med innslag av voguing går over i dans i ein sølvglinsande kondomdress og velinnøvd lip-sync til den franske popsongen «Désenchantée»av Mylène Farmer. Utøvarmessig er det imponerande presist og underhaldande. «There is something different about tonight,» lyder det frå technomusikken medan ho dansar ein kompakt koreografi med alt frå charleston, popping, worm dance, splits, twerking til makarena. Innimellom tek ho seg ein sup av ein juiceboks med fruknektar. Ho maksimal-gestikulerer, gir high fives til nokre av oss. Ho held seg fast i føtene til folk i planke medan ho jublar av full hals i ein frekvens som er lattervekkande snarare enn slitsam. Kva blir det neste – crowdsurfing? Lys og musikk er minst like hyperaktivt men saman er det heile særs godt samansydd. Korleis er det mogleg å ha ein so velsmurt dynamikk i dette hektiske uttrykket der det finst null tid til å resirkulere energien? Det står føre meg som eit fornøyeleg mysterium.

Koreografi som brytepartnar

Etter kvart går likevel piffen ut og til slutt fyker ho ut inngangsdøra. Det er langt nok uti førestillinga til å skape litt forvirring – dett var dett? Men ein jamn puls i musikken seier «ikkje gå enno». Slik blir me publikummarar sittande å sjå på kvarandre sine litt forbløffa novemberansikt i fleire minuttar, mint på det essensielle ved å samlast i nærvær av dans. So kjem ho endeleg på att, denne gongen i ein silke-bryteshorts og med ein svart munnbeskyttar. Til lyd av fyrverkeri og stemmemylder frå fleire folkemassar går ho i gang med ein minst like eksplosiv og no også valdeleg dans med innslag av enkelte referansar til samtidsdansen. Men kven er det ho bryt med? Eg ser ingen motstandar av luft her, det er snarare som om ho bryt med koreografien i seg sjølv. Ei alarmsirene pressar seg inn i lyden, ho brukar hendene til å smelle fotsolane på bakken frå forkvakla Graham-posisjonar, den svarte gommen flyg ut av munnen når ho ristar på hovudet. Med eitt brytast det ned til det berre er etterskakingar att, ein får kjensla av å ha søkt tilflukt i ein katedral.

Det unge og det opprørske har alltid vore tett samanvevd. Men må opprøraren i oss alltid ta form som ung, sterk og eksplosiv? Kva med andre, mindre spektakulære nyansar av motstand som handlar vel so mykje om å avstå som å aksjonere – kvifor får ikkje dei plass her?

Tantaloskvalar

Det roast likevel heilt ned når Julien lip-syncar til eit utdrag frå Albert Camus Opprøreren, eit parti om det desillusjonerte menneske som aksepterer verda som den er utan å innsjå det nødvendige i å unnsleppe den.

«Their actions escape them in the form of other actions, return in unexpected guises to judge them, and disappear like the water Tantalus longed to drink, into some still undiscovered orifice. To know the whereabouts of the orifice, to control the course of the river, to understand life, at last, as destiny – these are their true aspirations.»

Tantalus er den greske mytologiske figuren som vart straffa for sine handlingar ved å lide evig svolt og tyst i ei elv der vatnet alltid rann vekk og med frukter over hovudet som alltid trakk seg unna når han prøvde å nå dei. Dette blir boksavleggjort på scena når Julien drikk og dusjar seg med ei halvannanliter-flaske til golvet blir ei elv som ho naken stuper og sklir oppå. Uprising kommenterer på Tantalus-myta ved at Julien tek tilbake makta over det forsvinnande vatnet og frukten, som ho heller i seg og seilar av garde på. Eit sterkt visuelt bilete på å bryte desillusjonen – forbanninga det er at ingenting endrar seg og at aksjonane våre berre held oppe dei gjeldande strukturane. Hovuda våre fylgjer etter ho att og fram som tennistilskodarar. Alle kroppsopningar – orifices – er synlege. Vatnet sparkar ho rundt seg, det sprutar opp på oss. Patti Smith syng everything is holy og Julien hiver seg snart over gelendera i rommet som eit spontant parkourstunt, klatrar opp blant publikum og på ein stige, dreg med seg teknikaren i ein to-sekundars pas de deux, plantar til og med eit stort kyss på kinnet mitt. Ho fer fram med ein risikofylt villskap som skapar sjokk og forvirring blant publikum, men òg prøvande latter og vantru hovudristing. Kva er det eigentleg me ser på her? Ein kan kalla det å gå berserk, med presisjon som ekstraingrediens. Sanseinntakt snarare enn sanselaust.

Og hylet, ropinga, den gapande munnen er der stadig. Dei raudmalte leppene, tennene og tunga som kan forme ord, «speak up» og protestere.

Dans (s)om protest

Eg innser at det hjå meg har snike seg inn tvil og vonbrot over dansen sitt potensial som protest i det siste. I feltet har det eksistert eit lyft kring tanken om dansen si revolusjonerande kraft, at den kan hele og reparere og så bortetter. Men eg føler ikkje at ringverknadane har stått i stil til ambisjonane. Soloen er frå 2018, ei tid med ei anna verd og har eit pågangsmot i seg som eg nesten finner nostalgisk. For kanskje har tvila mi komen i pandemien, kjensla av at dans som kunstform er uviktig. Dans om protest – heilt sikkert mogleg. Men dans som protest? Kven er det i so fall som er vitne til og forstår denne forma for protest? Uprising er kompleks både i form og konsept og det fullspekka referanseregisteret vil nok gå over hovudet på mange. Men opprørsestetikken i dansen, vilja til endring i den kraftfulle koreografien vil kanskje fleire få med seg. Difor vågar eg meg til å ta tilbake litt av trua på dans (s)om opprør likevel. Det er noko med det framfusne i uttrykket som ikkje er til å kome forbi, ein kvar som ser dette må berre stoppe opp litt og tenkje. So er berre spørsmålet kven som ser det. Ein fullstappa arena er det ikkje. Men det er jo lov å drøyme.

(Publisert 23.11.2022)